නෙට්වර්ක් පන්තිය (පළමු දවස)

අදනේ නෙට්වර්ක් පන්තියේ මංගල දවස, protocol කියන්නේ මොකක්ද කියලයි කියන්න හදන්නේ....
මුලින්ම කියන්න ඕනේ සෑම දෙයක්ම සිංහලෙන් විතරක් නම් දාන්න විදිහක් නෑ. technology ගැන කතා කරනකොට සිංහලෙන් විතරක් ලියුවොත් මාත් අමාරුවේ වැටෙනවා. තේරෙනවා ඇතිනේ මම කියන දේ. protocol කියන එකේ සිංහල අදහස පෙරාතු කොළය කියන එක. මේක තේරුම් ගන්න අරිසෙන් අහුබුදු මහතාව හමුවන්න වෙනවා..


protocol කියන එක ආවේ protocollon කියන Greek වචනයකින්
protocol  definition එකේ තියෙන්නේ a protocol  is the special set of rules that end points in a telecommunication connection use when they communicate. මේකේ special set of rules කියන්නේ විශේෂ වූ නීති පද්ධතියක් කියන එක. වචනයේ පරිසමාප්තාර්තයෙන්ම කියනවනම් protocol කියන්නේ නීති පද්ධතියකින් සමන්විත භාෂාවකට කෙනෙක් තවත් කෙනෙකුට කතා කරනකොට අනෙක් කෙනාට තේරෙන භාෂාවකින් කතා කරන්න ඕනේ නැත්නම් අනෙකාට මේලෝකේ දෙයක් තේරෙන්නේ නෑ... සිංහල භාෂාව කියන්නෙත් ඒ වගේ protocol එකක් තමයි සිංහලෙන් චීනෙකුට කතා කලාට වැඩක් නෑ. ගොළු කෙනෙක් සිංහල, දෙමළ, ඉංගිරිසි මේකිසිම දෙයක් දන්නේනෑ... මේ ලෝකේ සිටින සියඵ දෙනාටම තේරෙන එකම භාෂාව වන සංගීතයත් මේ අයට තේරෙන්නේ නෑ. හේතුව ඉතින් කන් ඇහෙන්නැති එකනේ... ගොළු අය පාවිච්චි කරන්නෙත් ඒ අයටම ආවේනික වුනු ප්‍රොටෝකෝල් එකක් (sign language). 

ඔන්න ඔය වගේ කාරණා හේතුකරගෙන බැලුවහම කතාකරන කෙනා අහන කෙනාට තේරෙන භාෂාවකින් කතා කරන්නම ඕනෙ නැත්නම් communication එක ෆේල් වෙනවා....එසේනම් දෙන්නා අතර යම් භාෂාවක සම්මතයක් තවත් විදිහකට කියනවානම් දෙදෙනාටම පොදුවූ නීති පද්ධතියක් පිහිටුවා ගත යුතුයි. TCP/IP කියන්නේ මුළු ලෝකෙටම පොදුවූ නීති පද්ධතියකින් සමන්විත ප්‍රොටෝකෝලයක්.... මෙහිදී යම්  bit pattern එකක් send කරපුවහම receiver එකට පුළුවන් එවපු දේ තේරුම් ගැනීමට,

මෙන්න මේ ප්‍රොටෝකෝල් වල තවත් වැදගත් කාරණයක් තියෙනවා..... උදාහරණයක් විදිහට register post ලියුමක් තැපැල් කරන එකක් ගමු. අපි හිතමු  මාමෙකුට ලියුමක් ලියනවා කියලා.... ඹන්න ඉතින් කොළයක් අරගෙන ආදරණීය ................. මාමේ සැප සනීප කොහොමද? මම නම් සුවෙන් සිටිමි. ලා බ්ලා බ්ලාලා..... කියලා ඉවර කරලා ඕක ලියුම් කවරයක දාල ඒ කවරයේ දකුණු පැත්තෙන් මාමගේ ලිපිනය (Address) එක ලියලා වම් පැත්තෙන් තමන්ගේ ලිපිනය ලියලා මුද්දරය දකුණු පැත්තේ උඩින් ගහලා post කරනවා. ඕකනේ සාමාන්‍ය සිරිත. බැරි වෙලාවක්වත් ලිපිනයේ පැති දෙක මාරු උනොත් තමන්ගේ ලියුම තමන්ටම එනවා... මේකෙන් තේරෙනවා ඇතිනේ ලියුමක් වගේ දෙයක් යවනකොට එයටම ආවේනික වූ ක්‍රමවේදයක් procedures අනුගමනය කළ යුතුයි. protocol වලදිත් ඒ වගේමයි එයට අදාල වූ procedures අනුගමනය කළ යුතු.....මයි......


ඕනෑම කෙනෙකුට තමන්ගේ අවශ්‍යතාවය අනුව තමන්ටම කියලා protocol එකක් සාදාගන්න පුළුවනි.  තමන්ගේම project එකකදී equipment අතර internal communication වලට Protocol එකක් design කරගත හැකියි.... නමුත් ලොකේ සිටින අනෙකුන් අතර සිදුවන communication  වලදී ලොවම පිළිගත් protocol පාවිච්චි කිරීම අනිවාර්යයි.. ඒ වගේ list එකක් තමයි පහතින් දිස්වෙන්නේ..

SMTP - Simple Mail Transfer protocol (විද්‍යුත් තැපැල් සදහා)
HTTP- Hypertext Transfer protocol (අන්තර්ජාල සේවාවන් වලට)
FTP -File Transfer protocol (ලිපිගොනු හුවමාරුවලට)
SIP - Session initiation protocol (internet telephony වලදී signaling කටයුතු වලදී භාවිතායට)
DHCP - ෘynamic host configuration protocol (ip address ඔටෝමේට් automate කරගැනීමට)
ICMP- Internet Control Message Protocol

මේ වගේ තව ගොඩාක් තියෙනවා මේවා එකින් එක තවත් නෙට්වර්ක් පන්තියකදී කතාකරමු....